بررسی جایگاه و حقوق مادر در نگاه اسلام | مراقب بهشت‌ خانواده باشیم

سمانه رضوانی | شهرآرانیوز؛ در نگاه اسلام و شیعه، مادر تنها یک نقش معمولی در خانواده ندارد؛ او نگهبان عاطفه، اولین معلم و پناه اهل خانه است. حضرت فاطمه‌زهرا (س) می‌فرمایند: «همیشه در خدمت مادر و پایبند او باش؛ چون بهشت زیر پای مادران است و نتیجه آن، نعمت‌های بهشتی خواهد بود.»

 ایشان در این جملات، تنها به پاداش مادری کردن اشاره نمی‌کنند، بر این موضوع هم تأکید می‌کنند که احترام به مادر، کلید گشودن در‌های خوشبختی، هم در این دنیا و هم در آخرت است. این فقط یک شعار نیست، بلکه واقعیتی است که شاید در غرب و نگاه‌های غرب‌زده، نادیده گرفته شده است؛ چون در آنجا نقش مادری جایگاه ویژه‌ای ندارد.

از میوه دلش، تو را تغذیه کرد

اسلام، مادر را کسی می‌داند که با فداکاری بی‌مانندش، زندگی را به فرزند هدیه می‌دهد. امام‌سجاد (ع) در رساله حقوق، با جملاتی ساده، اما عمیق، مقام مادر را چنین توصیف می‌کنند: «حق مادرت بر تو، این است که بدانی او تو را در جایی حمل کرده است که هیچ فردی، دیگری را حمل نمی‌کند و از میوه دلش، چیزی را به تو داد که احدی به دیگری نمی‌دهد.» این توصیف فقط بیان یک واقعیت نیست، بلکه یادآوری این نکته است که مادر بودن، انتخابی ساده نیست؛ پایه‌ای است که زندگی انسان روی آن بنا می‌شود.

مهربانی بی‌قیدوشرط

امام‌رضا (ع) می‌فرمایند: «نیکی به پدر و مادر واجب است؛ اگرچه آنها مشرک باشند.» این کلام نشان می‌دهد که حق مادر، فراتر از هر اختلافی است. مادر ممکن است با انتخاب‌های ما موافق نباشد، ممکن است روش زندگی متفاوتی داشته باشد، اما اینها هیچ‌کدام از ارزش خدمت به او نمی‌کاهد. نیکی به مادر، یعنی قبول کردن او همان‌طور که هست، نه آن‌طور که ما می‌خواهیم باشد.

احترامی‌که پیر نمی‌شود

محبت و احترام به مادر، سن‌وسال نمی‌شناسد؛ اتفاقا وقتی او رو به پیری می‌رود، این موضوع مهم‌تر می‌شود. پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «هر فرزند نیکوکاری که بامهربانی به پدر و مادر خویش نگاه کند، درمقابل هر نگاه، ثواب یک حج کامل مقبول، به او داده می‌شود.»

 این محبت و توجه در همه شرایط و همه سنین باقی می‌ماند، حتی وقتی ما بزرگ و خودمان صاحب خانواده می‌شویم. حتی وقتی مادر پیر شده است و شاید نیازمند مراقبت ماست، بازهم باید با همان ادب و رأفت دوران کودکی با او رفتار کنیم. این احترام، قدردانی از تمام آن سال‌هایی است که او برای ما صرف کرده است.

همراهی در روز‌های سخت

پیری و بیماری، فصل جدیدی از زندگی همه است و مادران ما هم از این قضیه مستثنا نیستند. حضرت رسول اکرم (ص) می‌فرمایند: «بینی‌اش به خاک مالیده باد! بینی‌اش به خاک مالیده باد! بینی‌اش به خاک مالیده باد! کسی که پدر و مادرش، یکی یا هر دو پیش او به پیری برسند و او بهشتی نشود!» همراهی با مادر در این روزها، چه ارزش والایی دارد.

این همراهی فقط کمک مالی یا انجام کار‌های خانه نیست؛ بودن درکنار او، گوش دادن به حرف‌هایش و نشان دادن اینکه هنوز هم در زندگی ما جایگاه ویژه‌ای دارد، بخشی از این همراهی است. گاهی آزار مادر، با کلمات تند و رفتار‌های نسنجیده است. هر نگاه تحقیرآمیز، هر بی‌توجهی به نیاز‌های عاطفی او و... می‌تواند قلب مادر را بیازارد. مراقب این درد‌های خاموش باشیم.

در ادامه حتما بخوانید بازخوانی نگاه امام رضا (ع) به جایگاه بی‌بدیل مادر

قدردانی؛ زبانی که همه می‌فهمند

امام‌سجاد (ع) با یادآوری فداکاری‌های مادر، به ما می‌آموزند که قدردانی، زبانی جهانی است؛ آنجا که می‌فرمایند: «به‌راستی تو را با گوش و چشم و دست و پا و مو و پوست و تمام اعضایش، محافظت کرد و بدین فداکاری، شاد بود و هر ناگواری، درد، گرانی و غمی را تحمل کرد تااینکه تو را به‌دنیا آورد.»

 این جملات فقط به یک واقعیت زیستی اشاره نمی‌کنند، بلکه به تمام آن شب‌بیداری‌ها، نگرانی‌ها و فداکاری‌هایی اشاره می‌کنند که در پس این واژه ساده، نهفته است. قدردانی از مادر فقط در روز مادر یا با هدیه‌های گران‌قیمت نیست، بلکه در توجه روزمره، در صبر کردن برای حرف‌هایش و در حفظ احترام او در حضور دیگران، نمود پیدا می‌کند.